Chăm con thì ai cũng biết nhưng chăm con đúng cách thì không phải mẹ nào cũng biết. Trẻ em là đối tượng cần được chăm sóc kĩ càng, tốn nhiều thời gian và công sức. Nhiều mẹ thường bỡ ngỡ không biết cách chăm sóc trẻ con như thế nào, nhất là giai đoạn trẻ sơ sinh. Mẹ có thể hoang mang khi có nhiều thứ phải học hỏi. Tuy nhiên, mẹ đừng lo lắng nhé, những chia sẻ quý báu về kinh nghiệm Cách chăm sóc trẻ sơ sinh sau đây sẽ giúp mẹ.
Danh Mục
1. Bế con đúng: lần đầu không hề dễ dàng
Hầu như tất cả các bậc phụ huynh đều cảm thấy hạnh phúc ngập tràn khi lần đầu bế con trên tay. Lần đầu tiên, chắc chắn không khỏi run và lúng túng. Sau vài ngày bế trẻ, bố mẹ sẽ quen dần và nhận ra tư thế bé thích nhất. Tư thế bế con sẽ thay đổi dần theo thời gian. Cách chăm sóc trẻ sơ sinh đúng trước tiên bạn cần biết cách bế trẻ :
Cách bế con trong từng giai đoạn:
- Trước 4 tuần tuổi, đầu bé chưa tự cử động được nên khi bế phải luôn đỡ đầu bé.
- Bé được 1 – 2 tháng tuổi: Bế trẻ nằm ngang để hạn chế dồn trọng lực của đầu xương cột sống.
- 3 -5 tháng: Có thể bế trẻ theo hướng nằm nghiêng, hoặc dựng đứng (bế vác vai) Do cổ và cơ ở lưng chưa hoàn thiện nên vẫn lưu ý không nên bế trẻ thẳng đứng quá lâu.
- Trên 6 tháng tuổi: bế trẻ theo nhiều tư thế khác nhau vì bé đã cứng cáp hơn.
Theo ông bà ta thì bế trẻ cắp nách sớm dễ gây hiện tượng “chân vòng kiềng”. Do đó, bế cắp nách nên đợi khi bé được 1 tuổi, đã cứng cáp hẳn.
2. Vệ sinh dây rốn cho trẻ
Sau khi sinh và được cắt dây rốn, mẹ phải biết cách vệ sinh dây rốn của trẻ. Dây rốn sẽ thay đổi từ màu vàng sang màu nâu đen, khô sẽ tự rụng sau 2 tuần. Dây rốn là vết thương hở nên rất dễ bị nhiễm trùng. Đây là nguyên nhân gây ra biến chứng nhiễm trùng máu của trẻ nếu không xử lý kịp thời.
Cách chăm sóc trẻ sơ sinh qua 7 bước vệ sinh dây rốn :
- Rửa tay thật sạch, sát trùng bằng cồn 90 độ trước khi chăm sóc dây rốn
- Nhẹ nhàng tháo băng và gạc
- Kiểm tra xem có hiện tượng bất thường: viêm tấy, đỏ, dịch mủ, mùi hôi, …
- Lau bằng bông gòn với nước vô trùng, thấm khô cuống và chân rốn
- Sát trùng lại bằng nước muối sinh lí
- Để hở / che bằng lớp gạc mỏng tạo độ thoáng
- Quấn tã dưới rốn, tránh để phân, nước tiểu vấy bẩn.
Cần theo dõi và vệ sinh dây rốn hàng ngày. Đảm bảo cuống rốn càng khô càng tốt khi tắm. Khi có những dấu bất thường phải đưa đến gặp bác sĩ:
- Có máu, dịch vàng, mùi hôi
- Sưng vùng da quanh rốn
- Mọc rốn chồi, rỉ nước
- Chưa rụng sau 3 tuần.
3. Cho trẻ bú sữa
Nên cho trẻ bú sữa non:
Cách chăm sóc trẻ sơ sinh tốt nhất là cho trẻ bú sữa non càng sớm càng tốt. Sữa non là dòng sữa đầu tiên của mẹ trong 72 giờ đầu. Sữa non là nguồn dinh dưỡng quý giá có nhiều kháng thể diệt vi khuẩn, virus độc hại và điều hòa miễn dịch ban đầu của trẻ. Nếu mẹ sinh thường, sau 1 -2 h là có thể cho con bú sữa non luôn. Trong giai đoạn đầu, con chỉ cần bú mỗi sữa non là đủ no.
Cho trẻ bú đủ thời gian:
Mẹ nên cho con bú ít nhất từ 20 -30 phút trong một lần. Khoảng 5 phút đầu sữa chứa nhiều nước sẽ làm trẻ đỡ khát. Thời gian sau trong sữa có nhiều dinh dưỡng như vitamin, protein, chất béo cần thiết cho trẻ. Thông thường mỗi lần bú kéo dài khoảng 45 phút, nếu sau bú mà trẻ vẫn khó chịu chứng tỏ bé chưa đủ no hoặc sữa mẹ không đủ nhiều. Cần bổ sung thêm các loại thực phẩm cho mẹ để tăng lượng sữa cho con.
Lượng sữa con cần trong một ngày:
Tùy theo cân nặng, sức bú và tuổi mà nhu cầu sữa của mỗi trẻ khác nhau. Thông thường trẻ bú 8 – 12 lần / ngày cách nhau 2 tiếng. Nếu trẻ có ăn thêm sữa ngoài bổ sung thì khoảng cách giữa các lần bú dài hơn là 3 tiếng. Sau 3 tháng, nhu cầu sữa tăng hơn trẻ có thể bú nhiều hơn và tiếp tục tăng trong những tháng kế tiếp.
Cho con bú theo bữa:
Cho trẻ bú thành bữa, không bú vặt giúp trẻ tiêu hóa thức ăn tối đa. Việc này cũng rèn được thói quen tốt cho con ngay từ khi còn nhỏ, giúp mẹ nhàn nhã hơn khi cho con bú. Đảm bảo nguyên tắc bú thành bữa trẻ sẽ bú đủ thời gian, lấy được đầy đủ dinh dưỡng từ sữa mẹ.
Bú hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu:
Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho trẻ trong giai đoạn hoàn thiện hệ tiêu hóa. Khi hệ tiêu hóa cứng cáp, con mới sẵn sàng cho ăn dặm. Chăm sóc trẻ sơ sinh mẹ không nên cho con ăn dặm quá sớm sẽ ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa non nớt của con. Nếu mẹ ít sữa, mẹ có thể ăn thêm các thực phẩm kích thích tiết sữa. Bổ sung các chất dinh dưỡng và vitamin cần thiết để sữa giàu dưỡng chất hơn. Trong 6 tháng đầu đời trẻ được bú mẹ hầu như không phải bổ sung thêm sữa và thực phẩm ngoài.
4. Làm gì khi mẹ không có sữa?
Sữa mẹ rất quan trọng cho trẻ. Do cơ địa, bệnh lý và nhiều nguyên nhân mà một số mẹ không có sữa sau sinh. Hãy hỏi bác sĩ về tình hình của mẹ để có cách kích thích cơ thể mẹ tiết sữa. Trường hợp làm mọi biện pháp vẫn không hiệu quả thì cho trẻ ăn bằng sữa ngoài là điều bắt buộc. Những điều mẹ cần phải làm bao gồm:
- Thử sữa: Giúp chọn sữa phù hợp nhất cho con và tránh dị ứng.
- Học pha sữa đúng chuẩn quy định.
- Dùng nước 45 – 50 ºC để pha sữa, sử dụng trong vòng 1 giờ.
Lưu ý về lượng sữa cho trẻ bú theo nhu cầu và độ tuổi của trẻ. Tính toán lượng sữa cẩn thận.
5. Tập cho trẻ bú bình
Trẻ bú bình, sữa xuống nhanh, đều dễ gây sặc. Tư thế tốt nhất khi cho trẻ sơ sinh uống sữa là ẵm ngồi. Tốt nhất nên để đầu bé cao hơn mình và thẳng với cổ, thân. Rút núm vú tạo khoảng nghỉ trong thời gian bú. Nếu trẻ không bú thêm thì đổ bỏ sữa chứ không được dùng lại cho lần sau.
Lưu ý: Bảo quản bình sữa sạch sẽ trong môi trường vô trùng càng tốt để bảo vệ bé khỏi vi khuẩn.
6. Tắm cho trẻ
Chuẩn bị dụng cụ:
- Chậu tắm, khăn cô, quần áo, bao tay, mũ, …
- Gạc, bông, băng rốn vô trùng
- Nước muối sinh lí
- Vệ sinh tay sạch sẽ
Trước khi tắm: nên tắt quạt, máy lạnh, massage nhẹ cho bé. Pha nước tăm ở 36-38ºC. Trò chuyện với trẻ tạo không khí vui vẻ, tránh gây sợ hãi cho trẻ.
10 bước tắm cho trẻ:
- Đặt bé nằm trên mặt phẳng, dùng bông gòn lau mắt bằng nước muối sinh lí, hướng từ trong ra ngoài
- Làm sạch lỗ mũi bằng tăm bông
- Lau mặt
- Gội đầu: tránh nước chảy vào tai bằng cách úp nhẹ hai vành tai. Dùng khăn / tay thấm nước vào tóc. Thoa dầu gội rồi xả sạch. Lau khô đầu bé.
- Khi trẻ chưa rụng rốn, dùng khăn lau người, không để ướt rốn. Nếu mẹ muốn tắm cho con thì phải lau rốn kĩ, tránh nhiễm khuẩn
- Tắm lại bằng nước khác
- Đặt bé nằm lại trên mặt ngang, dùng khăn ủ ẩm và lau khô người trẻ
- Dùng bông và nước muối sinh lí làm sạch mắt, mũi, tai một lần nữa
- Rơ lưỡi bằng gạc có nhỏ nước muối sinh lí
- Mặc áo, tã, bao tay, vớ cho trẻ
Sau khi tắm mẹ có thể vệ sinh móng tay, chân cho trẻ vì lúc này móng tay bé mềm. Để móng quá dài, bé có thể tự cào xước da của mình.
7. Đảm bảo giấc ngủ cho trẻ sơ sinh
Cách chăm sóc trẻ sơ sinh, Mẹ nên đảm bảo thời gian ngủ của trẻ từ 18 – 20 giờ mỗi ngày. Mẹ cần quan tâm đến giấc ngủ của con để đảm bảo sự phát triển cho trẻ.Mẹ nên để bé nằm ngửa vì đây là tư thế ngủ tốt nhất. Đến tháng thứ 6, một vài trẻ có thẻ xoay người khi ngủ. Mẹ không nên lo lắng bởi điều này chứng tỏ trẻ đủ khỏe mạnh để tự chọn tư thế ngủ cho mình.
Mẹ cũng cần để ý đến cách chăm sóc cho trẻ sơ sinh như nhiệt độ phòng của trẻ. Nhiệt độ không hợp lí có thể làm trẻ thức giấc, quấy khóc, cảm lạnh và viêm đường hô hấp. Nhiệt độ thích hợp nhất là 26 ºC. Hạn chế hành động rung, lắc so có thể làm cho não bị tổn thương.
8. Tuân thủ lịch tiêm chủng
Công tác Cách chăm sóc trẻ sơ sinh không thể thiếu tiêm phòng đầy đủ. Tiêm phòng là biện pháp tăng sức đề kháng chống lại các bệnh truyền nhiễm hoặc các bệnh nguy hiểm. Trẻ sơ sinh có hệ miễn dịch non yếu. Tiêm phòng sẽ chủ động phòng ngừa nguy cơ bệnh tật hiệu quả. Các mẹ cần tuân thủ lịch tiêm chủng một số vaccine như sau:
9. Chống chỉ định tiêm chủng trong trường hợp nào?
- Sốt cao hơn 37,5ºC hoặc thân nhiệt hạ dưới 35,5ºC
- Nghe tim băt thương
- Tri giác bất thường: li bì, bú kém, kích thích, …
- Cân nặng nhỏ dưới 2kg và có các chỉ định khác
Xem thêm:
Tăng sức đề kháng cho trẻ sinh non: Tiếp thêm nghị lực để con khỏe mạnh.
Cách tăng sức đề kháng cho trẻ chỉ với 7 bước đơn giản
