Ăn gì để tăng sức đề kháng cho trẻ – Lời khuyên của Dược sĩ Trương Minh Đạt

Chắc hẳn khi bạn tìm “Ăn gì để tăng sức đề kháng cho trẻ”, bạn là một cha mẹ thông thái. Lý do vì thực phẩm là thuốc tăng cường sức đề kháng cho cơ thể tốt nhất. Bài viết dưới đây của Ths Dược sĩ Trương Minh Đạt – Giám đốc TTSKNK sẽ giúp cha mẹ trả lời câu hỏi trên.

Danh Mục

Thực phẩm là thuốc tăng cường sức đề kháng cho trẻ tốt nhất

Dược sĩ Trương Minh Đạt -Giám đốc Trung tâm sức khoẻ Nhi khoa

Câu hỏi muôn thuở của các cha mẹ hỏi tôi “Con em hay ốm lắm, uống thuốc gì tăng miễn dịch anh ơi”.

Tôi xin trả lời rằng: Thuốc tăng cường miễn dịch không ở đâu xa mà ở chính thực phẩm các em cho bé ăn hàng ngày. Thay vì hỏi “Uống thuốc gì để tăng cường sức đề kháng“, hãy thử đổi lại “ăn gì để tăng cường sức đề kháng cho trẻ”.

Ở các nước phát triển họ có những khoá học “Food as medicine” – Sử dụng thực phẩm thay thuốc để chữa bệnh. Với những trẻ hay ốm, có sức đề kháng kém, tìm đến thực phẩm là loại thuốc tuyệt vời nhất mà các cha mẹ nên ưu tiên hàng đầu. Tôi phải nhấn mạnh rằng: “Có những điều nghe hiển nhiên lắm rồi, nghe mòn tai rồi, nghe thuộc làu làu rồi, ấy thế mà các mẹ không áp dụng đâu. Cứ tìm kiếm đâu đâu những thứ xa xôi. Bảo em cho con ăn cái này cái kia đi tốt cho con em đó đó thì không nghe, nhưng chỉ hở ra bảo em cho con dùng thuốc này này, là kiểu j đến tối thuốc đó cũng được mua về rồi”. Lạ thật!

Thực phẩm giúp tăng cường miễn dịch như thế nào?

Hệ miễn dịch giống như một đội quân để bảo vệ cơ thể, đòi hỏi, là phòng vệ nghiêm ngặt. Khi có “kẻ địch” xâm nhập là phải phát hiện sớm, phát hiện được càng sớm thì tránh được bệnh càng nhanh. Hai là khi phát hiện xong rồi thì phải “hùng mạnh” mà tiêu diệt chúng. Và thực phẩm chính là nguyên liệu giúp cơ thể phát hiện sớm kẻ địch, cũng là nguyên liệu tạo ra kháng thể để tiêu diệt mầm bệnh.

Ăn gì để tăng sức đề kháng cho trẻ?

1️⃣ Thực phẩm giàu chất chống oxi hoá

?️ Chất chống oxy hóa là gì?

Chất chống oxy hóa là các chất tự nhiên/ nhân tạo có thể ngăn ngừa hoặc làm chậm sự tổn hại của tế bào. Sự tổn hại của tế bào là do quá trình oxy hóa nhờ tương tác với các loại hóa chất có hại trong cơ thể được gọi là các gốc tự do . Chế độ ăn uống giàu chất chống oxy hóa làm tăng cường khả năng miễn dịch cho bé.
Một số chất chống oxy hóa mà cha mẹ hay được nghe nhiều nhất là vitamin C và E, β-carotene, lycopene, lutein.. .

?️ Chất chống oxy hóa hoạt động như thế nào?

Câu nói kinh điển tôi hay nói nhiều nhất “Mọi sự vật hiện tượng đều có tính nhị nguyên“. Chúng ta duy trì sự sống bằng việc hít oxi, thì chúng ta cũng phải trả giá bằng “các gốc tự do” được tạo ra liên tục trong quá trình cơ thể dùng oxi tạo ra năng lượng.
Các gốc tự do chứa các electron đơn lẻ. Nếu chúng được kết hợp với một electron khác (chinh là các chất chống oxi hoá) thì không còn gây hại cho cơ thể nữa.

?️ Thực phẩm nào giàu chất chống oxi hoá?

Chất chống oxi hoá chứa nhiều trong các rau quả, các loại hạt và một số loại đồ uống. Khả năng chống oxy hóa của từng thực phẩm được đo bằng chỉ số ORAC. Tức là khả năng hấp thụ được oxy, hấp thụ được càng nhiều thì thực phẩm đó có nhiều tiềm năng hơn.

Rau củ có màu trắng-xanh kết hợp sẽ cung cấp Allyl sulphides. Ví dụ tỏi, hành tây, hẹ, củ cải … Thực phẩm này tốt để điều trị các bệnh: Cảm lạnh, tuần hoàn máu, tác dụng chống viêm. Thực phẩm này cũng giúp khử trùng, xơ cứng động mạch, mệt mỏi, suy nhược, mất ngủ…
Rau củ quả có màu tím– đỏ ví dụ như nho tím, quả cherry, việt quất, thanh long… Tần suất 4 ngày/ tuần.
Rau củ có màu xanh như bông cải xanh, súp lơ xanh, bí đao, cải bắp, cải chíp, rau xanh các loại…. Tần suất ăn 3 ngày/tuần. Hợp chất Sulforaphanes là một hợp chất đầy hứa hẹn với các đặc tính bảo vệ thần kinh có thể đóng vai trò trong việc ngăn ngừa sự thoái hóa thần kinh.
Rau củ vàng cam như cam, ngô, bí ngô, cà rốt, đu đủ, quyt … . 3 ngày/ tuần.
Rau củ màu xanh- vàng thường chứa utein, zeaxanthin. Một số loại như măng tây, xà lách, cần tây, cải búp. Nhiều quảng cáo về sữa có nhắc đến lutein rồi, lutein giúp phát triển não bộ và mắt của trẻ. Tần suất dùng 2 ngày/ tuần.
Rau củ có màu đỏ chứa ycopene (dưa hấu, ớt chuông đỏ, ổi đào cà chua…) 2 bữa/tuần.

2️⃣️ Nhóm chứa lợi khuẩn

Nhiều nghiên cứu đang chỉ ra vai trò của vi sinh vật có lợi (lợi khuẩn) đối với hệ miễn dịch ở trẻ. Đây là lợi ích của vi khuẩn có lợi được nghiên cứu và chứng minh bởi Tổ chức tiêu hoá thế giới.

?️ Lợi ích tác động lên chức năng miễn dịch của cơ thể

Kích thích đại thực bào tăng sự có mặt của các kháng thể. Đó là nhờ tác động lên tuyến ức kích thích Lympho và tăng kháng thể IgA tại vị trí mà vi sinh vật được xác định bổ sung (dạ dày, ruột non, hoặc đại tràng …).
Điều tiết hoạt ứng động cytokine. Cytokine là phân tử báo hiệu, điều hoà tế bào trong phản ứng miễn dịch, kích thích sự di chuyển đến điểm bị bệnh.
Giảm sự kích ứng, dị ứng với thực phẩm.

?️ Lợi ích không qua cơ chế miễn dịch

Tiêu hoá thức ăn và cạnh tranh dinh dưỡng với vi khuẩn có hại.
Điều tiết pH, tạo ra môi trường không thuận lợi cho vi khuẩn có hại .
Tạo ra chất kháng khuẩn tiêu diệt có hại.
Làm sạch các gốc tự do.
Kích thích sản sinh chất dịch nhầy tại biểu mô.
Nâng cao chức năng hàng rào miễn dịch, hệ nhung mao từ đó tăng hấp thụ dinh dưỡng.
Cạnh tranh về nơi khu trú với vi khuẩn có hại.
Điều hoà độc tố do vi khuẩn có hại tiết ra.

Giúp trẻ có cơ hội nhận đủ vi khuẩn có lợi cho đường ruột với men vi sinh, sữa chua, sữa nước lên men, đậu tương lên men, pho mát mềm.. . Tần suất thường 4-5 ngày/ tuần. Ăn các thực phẩm không đường sẽ tăng sức đề kháng cho trẻ tốt hơn.

Nguồn: Yehia M. El-Gamal et al. (2011) Immunomodulatory effects of food. Egypt J Pediatr Allergy Immunol 2011.

Thạc sĩ Dược sĩ Trương Minh Đạt